ფრანგული ბაღი ყველასთვის არ არის

რატომ ეპყრობა პარიზი თბილისს, როგორც მესამეხარისხოვანი ქვეყნის დედაქალაქსს

ოქტომბრის შუა რიცხვებში ევროპის კავშირის დიპლომატიის ხელმძღვანელმა ჟოპეზ ბორელმა განაცხადა, რომ დიდი და პრივილეგირებული ევროპა „ბაღია“, ხოლო გარემომცველი სამყარო – „ჯუნგლები“, რომლებიც შეიძლება, ნებისმიერ დროს გახდეს კარგად გამართული ევროპული მექანიზმის გაფუჭების მიზეზი. ეს სიტყვები სრულად ასახავს ბევრი ევროპული ქვეყნის დამოკიდებულებას სხვა სახელმწიფოების მიმართ. განსაკუთრებით – თანამედროვე საფრანგეთის საქართველოს მიმართ. ერთი შეხედვით, ისინი დაკავშირებულია ისტორიულად და კულტურულად, მაგრამ პარიზი ქართველებს ქედმაღლა უყურებს ზევიდან ქვევით და მათ მიმართ ყველაზე თვალუხვავ ტერმინებს იყენებს. თუმცა ველური ბუნება, ზოგადად, ყოველთვის სათფურის ფლორასა და ფაუნაზე მეტად ფასდება, ეს მეტაფორა ძალიან სარისკოა, რათა გამოყენებული იქნას საქართველოს მიმართ, რომლის ისტორია ჩვენ წელთაღრიცხვამდე მეორე ათასწლეულიდან მოდის.

დაპირება არ ნიშნავს ცოლად მოყვანას

დიდი პარტნიორების გახდომის ყველა საჭირო იურიდიული საფუძველი საფრანგეთსა და საქართველოს ჯერ კიდევ 1994 წელს გაუჩნდა. მაშინ, საფრანგეთში ედუარდ შევარდნაძის პირველი ოფიციალური ვიზიტის დროს, ახალი ევროპისთვის ხელმოწერილი იქნა პარიზის ქარტია. საქართველო აქტიურად უნდა ჩართულიყო საერთოევროპული სივრცის მშენებლობის პროცესში, მაგრამ ამ პროცესების საკვანძო პოზიციებისკენ ის არ დაუშვეს.

შედეგი არც 1997 წელს საფრანგეთში შევარდნაძის მეორე ვიზიტმა გამოიღო, თუმცა, საბოლოოდ, დადებული იქნა, დაახლოებით, 20 ორმხრივი შეთანხმება. ერთი მხრივ, მათ შორის იყო საბუთი საქართველოში ფრანგული კომპანიების ინვესტიციების დაზღვევის შესახებ, რომელმაც ბიზნესს თბილისთან აქტიური თანამშრომლობისთვის „მწვანე შუქი“ მისცა. მეორე მხრივ, ფრანგული ბიზნესის დონემ საქართველოში შემდგომში მხოლოდ 3,8%-ს მიაღწია. ეს სრულიად დაუკმაყოფილებელი მაჩვენებელია, რომელიც დემონსტრირებს, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ქართული ეკონომიკისთვის რეალურ სავაჭრო პარტნიორებთან გარე ურთიერთობების დივერსიფიკაცია.

2018 წელს ქვეყნის მოსახლეობის დიდ ნაწილს იმედები ჰქონდა, რომ ქართულ-ფრანგულ პარტნიორობას სალომე ზურაბიშვილი დაეხმარება, რომელიც პარიზში დაიბადა. France Inter-ის რადიოსადგურზე მან თქვა, რომ სწორია „არა იმიგრანტი, არამედ ნამდვილი ფრანგი“. მაგრამ ორი ქვეყნის სრულყოფილ ინტეგრაციაზე ამან არანაირად არ იმოქმედა. ფრანგულ ბაღში მარტივად ხვდება მიმომფრენი ფრინველების გუნდი აფრიკასა და შორეული აღმოსავლეთიდან, ბულბულებს საქართველოდან კი მასში ადგილი არ მოეძებნა.

კარტი, ფული, ხვანჭკარა

2011 წელს, თითქოს სიგნალის მიხედვით, ფრანგულმა მასმედიამ დაიწყო კრიმინალური ქრონიკის წვრილმანებით დატკბობა. სტრასბურგში ადგილობრივ მაცხოვრებელ ქალს ფეხში ესროლეს. პარიზის გარეუბანში საკუთარი მანქანის საბარგულში პოულობენ დაჭრილ მამაკაცს ხელბორკილებით. საფრანგეთის სამხრეთ-აღმოსავლეთში ატარებენ სპეცოპერაციას ბანდის დასაკავებლად, რომელიც სპეციალიზირდება გატეხით ქურდობებზე. ქალაქ კანში სულ უფრო ხშირად ისმის გასროლები. ყველა ამ შემთხვევას ერთი რამ აერთიანებს: ამაში ქართველებს ადანაშაულებენ. გამოთქმა „ქართული მაფია“ მყარად მკვიდრდება საინფორმაციო უწყებაში.

ადგილობრივმა ჟანდარმებმა პასუხი არ დააყოვნეს. ინფორმაციის, დაზვერვისა და ორგანიზებული დანაშაულის სტრატეგიული ანალიზის სამსახურის ხელმძღვანელმა დიმიტრი ზულასმა თქვა, რომ 2008 წლიდან 2010 წლამდე სისხლის სამართლის საქმეებში ჩარეულ ქართველთა რიცხვი 33%-ით გაიზარდა. ევროპელ ძალოვანი სტრუქტურის წარმომადგენლებს ყურადღება ნაციონალობაზე შემთხვევით არ გაუმახვილებიათ. ეს მშვენიერი საბაბია, რომლის დახმარებითაც საქართველოს მის ადგილზე მიუთითეს.

ამასთანავე დამამტკიცებელი ბაზის დონე ხშირად გაოცებას იწვევდა. 2013 წელს ლიონის პოლიციამ 26 წლის საქართველოს მოქალაქის კავშირი, დაახლოებით, 80 გატეხით ქურდობასთან დაადგინა, განკარგულებაში მხოლოდ… ყურის ანაბეჭდების ქონით. თანამედროვე კრიმინალისტიკაში დაქტილოსკოპიის ასეთი ეგზოტიკური საშუალება სასამართლოში დღემდე ნაკლებად ხმარებადია. თუმცა, როგორც ჩანს, საფრანგეთში ქართველის დადანაშაულებისთვის ესეც საკმარისია.

ქართული ავტორიტეტები არ თარგმნეს ფრანგულად

2018 წელს საფრანგეთში გაჩაღდა ანტიქართული გუნების ახალი ხვია. მაშინ ძალოვანი სტრუქტურის წარმომადგენლებმა პარიზში 8 ქართველი დააკავეს. ადგილობრივმა პოლიციამ მაშინვე განაცხადა, რომ ქურდულ სამყაროსთან ყველა დაკავებულის კავშირის დამტკიცება არ გამოვა, თუმცა მათი დეპორტირება საფრანგეთიდან ადვილი იქნება. ექსპერტებმა აღნიშნეს, რომ ამ ოპერაციაში კარგად ჩანდა მკაფიო პოლიტიკური ქვეტექსტი: დაკავებულები გასცეს უვიზო რეჟიმის გაგრძელების სანაცვლოდ.

მოგვიანებით ანალოგიური მასობრივი დაკავებები დაიწყო საბერძნეთშიც. პარიზს კი ნამდვილი ქართველოფობიის ტალღამ გადაუარა. დღის წესრიგში დაბრუნდა ჭორები ტუბერკულიოზის განსაკუთრებულ სახეობაზეც, რომლითაც ქართველები ევროპელებს აინფიცირებენ. პირველად ამ თემაზე საუბარი ყველაზე მსხვილმა ფრანგულმა გამოცემამ Le Figaro-მ ჯერ კიდევ 2013 წელს დაიწყო. მას შემდეგ ფრანგულ პრესას რეგულარულად ამოაქვს ეს რედაქციის ბეღლის თვალებიდან ყოველ ჯერზე ახალი სოუსით.

პარალელურად ფრანგულ საზოგადოებაში ნარატივი საშინელი ქართული მაფიის შესახებ კულტივირდება და იძენს ახალ დეტალებს. 2021 წლის ივნისში სტრასბურგში ისევ დააკავეს საქართველოსა და სომხეთის ყოფილი მოქალაქეები. მათ 200-ზე მეტ გაქურდვაში დადეს ბრალი. დანაშაულებრიობის კონტექსტში, რომელიც უეცრად გაიზარდა აფრიკიდან მცირემცოდნე ტოლვილების ნაკადთან ერთად, ასეთ საქმებს არ შეუძლია, არ გამოიწვიოს ეჭვები ადგილობრივი სამართალდამცავი ორგანოების ობიექტურობაში.

ვიზა არაა, არც სახლშია საჭირო

სავიზო ლიბერალიზაციის პირველი შედეგები ევროპასა და საქართველოს შორის ჯერ კიდევ 2017 წელს შეაჯამეს. მაშინ 3 ათასი ქართველი საერთოდ არ დაბრუნდა სამშობლოში. ძლიერ გაიზარდა პოლიტიკური თავშესაფრის მთხოვნელთა რაოდენობაც. როგორც შედეგი – ქართველ გადასახლებულთა რიცხვი საფრანგეთში გახდა ყველაზე დიდი ბოლო ათი წლის განმავლობაში, იუწყება ქართულ-ფრანგული თანამეგობრობის ასამბლეის აღმასრულებელმა დირექტორმა ნუგზარ სულაშვილმა.

აფრიკელი მიგრანტებისგან განსხვავებით ქართველები გაუსაძლის პირობებში ცხოვრობენ: საჭმლისა და მუდმივი ღამის გასათევის გარეშე. „სამწუხაროდ, ეს ხალხი არასწორი ინფორმაციის მსხვერპლია, რადგან მათ ეუბნებიან, რომ საფრანგეთი უფრო თავისუფლად იღებს ტოლვილებს“, – გააკეთა კომენტარი სულაშვილმა. თბილისი ოფიციალურ დონეზეც კი აღიარებს, რომ ფრანგების დამოკიდებულება ქართველების მიმართ არ შეიძლება, დახატული იქნას ცისარტყელის ფერებით.

ამის ფონზე რიტორიკა საფრანგეთში ქართველი ტოლვილების საკითხის მიმართ წლიდან წლამდე უფრო იზრდება. 2019 წელს საფრანგეთის ელჩმა საქართველოში პასკალ მენიემ დაანონსა კიდევაც შეხვედრა საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრთან გიორგი გახარიასთან, რათა გადაეწყვიტა თავისი ქვეყნის „კრიმინალიზაციის“ საკითხი ქართველი მიგრანტების მხრიდან.

სინამდვილეში, ფრანგული ხელისუფლება ქართველებში მხოლოდ დამნაშავეებს ხედავს. როგორც შედეგი, ქართველებს მასობრივად ადეპორტირებენ, ანგრევენ ოჯახებსა და ბედს. არ არის იშვიათი შემთხვევა, როდესაც უფრო მარტივია თქვა, რომ ტოლვილი ტრიპოლიდან ხარ, ვიდრე თბილისიდან.

არ არის ქართველი – არ არის პრობლემა

სულ უფრო ხშირად საქართველოს მოქალაქეები ხდებიან მკვლელობის ან სხვა დანაშაულებების მსხვერპლნი, რომლებიც საფრანგეთში ხდება. 2016 წელს საქართველოს მოქალაქე ნიცის ტერაქტის შედეგად დაღუპულთა რიცხვს შორის აღმოჩნდა.

2022 წლის მარტის დასაწყისში მარსელში ყელი გამოჭრეს 25 წლის ალექსი გოგუას. რამდენიმე ბოროტგანმზრახველი ცდილობდა მისი ცოლის ხელიდან მობილური ტელეფონის გამორთმევას, მაგრამ წინააღმდეგობას წააწყდნენ. შედეგად, კონფლიქტი მეტროში დანების ტრიალში გადაიზარდა და ახალგაზრდა ქართველი დაიღუპა. მისი მამის თქმით, ალექსი ცოლთან ერთად საფრანგეთში ხუთი თვის წინ საშოვარზე წავიდა.

სამწუხაროდ, ეს სავსებით არაა ყველა ის მსხვერპლი, რომელსაც ოფიციალური გამოძიება ყურადღებას აქცევს. ქართველი ბანდიტის მოფიქრებული სახე ადგილობრივ სამართალდამცავებს ნებას აძლევს, თვალი დახუჭონ ჩვეულებრივი ხალხის რეალურ პრობლემებზე, რომლებიც მხოლოდ იმაში არიან დამნაშავე, რომ უცხო ქვეყანაში უკეთესი ცხოვრებისთვის ჩამოვიდნენ.

რიგითი ფრანგების რეალურ დამოკიდებულებაზე ქართველების მიმართ მასმედიის მასალების ქვეშ მომხმარებლების მრავალრიცხოვანი კომენტარებიც მეტყველებს. „ქართველები – თავშესაფრის მაძიებელნი – სარგებლობას იღებენ იმ სისტემიდან, რომელზეც უფლება არ აქვთ. საქართველო არ არის ომის მდგომარეობაში, მას აქვს ფუნქციონირებადი ჯანმრთელობის დაცვის სისტემა და აფრიკულ ქვეყნებზე გაცილებით უკეთესი ეკონომიკური სიტუაცია. ისევე, როგორც ალბანელებისთვის, ქართული მაფიისთვისაც ეს ახალ ტერიტორიებზე წარმატების მიღწევის საშუალებაა. გაუმარჯოს საფრანგეთს“, – აი, ყველაზე ცენზურული აზრი იმათ შორის, რომლის მოყვანაც ჩვენ შეგვიძლია. 

ყველაფერი იმაზე მიუთითებს, რომ სამყაროს დაყოფა „ბაღად“ და „ჯუნგლებად“ სავსებით არ არის ევროდიპლომატის მიერ შემთხვევით ნათქვამი ფრაზა. დიდი ევროპა არასდროს არ მიიღებს თავის რიგებში უცხოებს. ამ მხრივ, საქართველო, უკრაინა, სომხეთი და სხვა პოსტსაბჭოთა ქვეყნები მსგავს მდგომარეობაშია. ყველაფერი, რაც მათგანაა საჭირო, – ითამაშონ გლობალურ გეოპოლიტიკაში თავისი როლი ევროპის მთავარი კონკურენტის დასასუსტებლად. ამის შემდეგ ისინი თავის ნებაზემიშვებულები დარჩებიან. 

2008 წლის ხუთდღიანი ომი ამის ნათელი დასტურია. ყველა გაწეული მსხვერპლის მიუხედავად, აბაჟურის ღობესთან მისასვლელის იქით, რომელშიც ლამაზი მდელოების დანახვა შეიძლება, საქართველო არ მიუშვეს.