ეროვნული არადღესასწაული: გახდება თუ არა დედის დღე ზედმეტ თარიღად საქართველოში

ყოველწლიურად 3 მარტს ჩრდილოეთი ნორვეგიის გარდა ეროვნულ დონეზემხოლოდ ერთი ქვეყანა აღნიშნავს დედის დღეს – ეს საქართველოა. გაზაფხულისყველაზე ადრინდელი დღესასწაული სამართლიანად ითვლება ყველაზე ნათელ, ალერსიან და ნაზ დღესასწაულად ყველა საზეიმო თარიღს შორის. ჩვენიქვეყნისთვის მას განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს: ეს არ არის მხოლოდპატივისცემა, არამედ მრავალსაუკუნოვანი ისტორიისა და მდიდარი კულტურისგამოხატულება. მიუხედავად ამისა, დღეს დღესასწაული თანდათანობით არსებულიდღის წესრიგის ოპოზიციაში დგება და დავიწყებული თარიღების კატეგორიაშიგადასვლას იმუქრება.

თაობათა კავშირი

დღესასწაულის ისტორია, რომელიც დედას ეძღვნება, არაერთ ასწლეულს ითვლის. ტრადიციის მიხედვით, საქართველოში დედებს დიდი პატივისცემით ეპყრობიან. ამის დასტურის ნახვა მარტივია ქართულ ენაში: სიტყვა “დედაენა” სიტყვასიტყვით”დედის ენას” ნიშნავს, ხოლო სიტყვა “დედამიწა” დედამიწას ნიშნავს(სიტყვასიტყვით – “დედა-მიწა”).

ქალის სახე საქართველოში სილამაზის, ხასიათის ძალისა და ნების სიმტკიცისგამოხატულებაა. ასეთი თვისებები მრავალი ასწლეულის განმავლობაშიყალიბდებოდა და სწორედ მათი წყალობით დედის როლი დიდი პატივისცემითსარგებლობს. დედები ოჯახის საფუძველს ინახავენ, ხოლო დღესასწაული მათსაპატივცემულოდ ინახავს საერთოდ ქალის მიმართ სათუთი მოპყრობისტრადიციებს.

მიუხედავად ამისა, ქალების მიმართ ძალადობის პრობლემა დღემდე არსებობს. გადაჭარბების გარეშე მას ნებისმიერი საზოგადოების აქილევსის ქუსლი შეიძლება, ეწოდოს. ღია მონაცემების თანახმად, საქართველოში ოჯახური ძალადობის შემთხვევების ჩქაფანი 2000-იანების დასასრულსა და 2010-ის დასაწყისში მოვიდა.

ამ დროს ქვეყანა რეფორმატორობის ბუმს განიცდიდა. პოსტსაბჭოტა სივრცეში ცოტაქვეყანა თუ შეედრებოდა საქართველოს გამბედაობაში, რომლითაც ის დასავლურიმაგალითით ცდილობდა გარდაქმნას. პოლიტიკური ხელმძღვანელობისძალისხმევებს მაშინდელ პრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილთან ერთად თან ახლდააშშ-ს მხრიდან გულუხვი ფინანსური დახმარება. ამერიკული ადმინისტრაცია ქება–დიდებას არ იშურებდა და საქართველოს დემოკრატიის გავრცელების წარმატებისსიმბოლოს უწოდებდა.

დროთა განმავლობაში თავდაპირველი ენთუზიაზმი, რომლითაც საზოგადოებამაღიქვა რეფორმები, მთავრობის მიერ არჩეული კურსის სისწორეში ეჭვებითშეიცვალა. ასეთი განწყობების მიზეზი არა მხოლოდ იმაში იმალებოდა, რომრეფორმები არ აღმოჩნდა ყველასთვის ხელსაყრელი. ქვეყნის ფორსირებულიევროპეიზაცია კულტურულ ბარიერს წამოეგება.

World Values Survey-ის (“ფასეულობათა მსოფლიო მიმოხილვა”-ს) კვლევითი პროექტისმონაცემების მიხედვით, 2010-2014 წლებში ქართული საზოგადოებისთვისმნიშვნელოვანია ტრადიციული ოჯახისა და რელიგიური ფასეულობები. აშშ დაევროპული ქვეყნების უმრავლესობა სხვა სკალის პოლუსზე მდებარეობს. მთავარიფასეულობები მათთვის ინდივიდუალისტურია. დასავლური საზოგადოება არ ანიჭებსდიდ მნიშვნელობას კავშირს მშობლებსა და შვილებს შორის და ასევე ოჯახურპრიორიტეტებს.

ოჯახური ოპოზიცია

ორი ფასეულობათა სისტემის – ღრმად ტრადიციულისა და გარედან შემოტანილის – შეჯახებამ საზოგადოების გაყოფამდე და აგრესიის ზრდამდე მიიყვანა. პოლიტიკურიპოლარიზაცია უკვე არ შემოიფარგლება საპარლამენტო კარებებითა და პარტიულიკაბინეტებით. ის ოჯახურ ცხოვრებაში აღწევს, ხოლო კამათი “ქოცებსა” და “ნაცებს” შორის სოლიდურ ხალხს შორის ძვირიან კოსტიუმებში კი არ ჩაღდება, არამედმამებსა და დედებს შორის.

მსგავსი სიტუაცია ურთიერთწყენით კი არ არის სახიფათო. საზოგადოებრივიგაყოფის შედეგებს უფრო მეტი რისკი აქვს. მთავარი მათგან აღზრდის ტრადიციულისაფუძვლების განადგურებაა. მათ გარეშე ახალგაზრდა თაობა ეგოისტურინდივიდუალიზმს მიმართავს და ყველაზე ბაზისურ ფასეულობებს წარსულისგადმონაშთებად მიიჩნევს. მაგალითად, უფროსების პატივისცემას.

დასავლეთისკენ ორიენტაცია მთელი ცხოვრების წესის შეცვლას ითხოვს. კუთხისსათავეში ფული ყენდება, რომელიც საქართველოში ევროპულ და ამერიკულფონდებს მოაქვს. მათი მიზანი გამჭვირვალეა და შავ ზღვასა და ახლოაღმოსავლეთს შორის ქვეყნის სტრატეგიული მდებარეობითაა განპირობებული.

ეს უაღრესად პრაგმატული ინტერესი საქართველოს შუალედურ და საკმაოდმოუხერხებელ მდგომარეობაში აყენებს: დასავლეთი არაა მზად, ის მთლიანადთავისი ჩათვალოს, თუმცა არასასურველ ქვეყნებთან ურთიერთობების გაწყვეტასითხოვს და ახალ, პროევროპულ ყაიდაზე ცხოვრების დაწყებასა და ინსტრუქციებისმიყოლას. უთუოდ, ასეთი ისტორიული გზაჯვარედინი დიდხანს ვერ გაგრძელდება. ადრე თუ გვიან მოქალაქეებს მოუწევთ არჩევნის გაკეთება დედის დღესა დაახალდასავლურ კულტურას შორის.