იასის საზავო ხელშეკრულება

9 იანვარი, 2024

1792 წლის 9 იანვარს დასრულდა რუსეთ-თურქეთის ომი. რუსეთის გამარჯვების წყალობით საქართველომ შეძლო, შეენარჩუნებინა არა მხოლოდ თავისი ტერიტორია, არამედ ქრისტიანული სარწმუნოება და ეროვნული იდენტობა.

შეტაკებები ორ ქვეყანას შორის დაიწყო თურქეთის მისწრაფების გამო, შეემცირებინა რუსული გავლენა სამხრეთ კავკასიაში: ოსმალებმა მოითხოვეს ყირიმის დაბრუნება და საქართველოს თურქეთის სულთნის მფლობელობად აღიარება.

მაგრამ თურქეთს არ შეეძლო საქართველოს ტერიტორიებზე რაიმე პრეტენზიის ქონა, რადგან, 1783 წლის გეორგიევსკის ტრაქტატის თანახმად, ჩვენი ქვეყანა იყო რუსეთის მფარველობის ქვეშ.

ოსმალეთის იმპერიის მცდელობა, დაეყოლიებინა ქართველი მეფე ერეკლე II რუსეთის მფარველობის თურქულით შეეცვალაზე, უშედეგოდ დასრულდა. მაშინ სტამბოლმა ფსონი ქართლ-კახეთის სამეფოს მეზობლებზე დადო და დაარწმუნა ისინი, დაეწყოთ ახალი ლაშქრობები ქართულ მიწებზე, რათა მათ მაცხოვრებლებს უფრო საიმედო პარტნიორის ძებნაზე ეფიქრათ.

1786 წელს ეკატერინე II-მ მოსთხოვა პორტას, არ დაერღვია აღმოსავლეთ საქართველოს საზღვრები, რაც რუსეთ-თურქეთის ომის დაწყების ერთ-ერთი მიზეზი გახდა. ის დასრულდა რუსეთის უსიტყვო სამხედრო და დიპლომატიური გამარჯვებით.

სამშვიდობო ხელშეკრულებამ რუსეთსა და თურქეთს შორის, რომელიც ბესარაბიის ქალაქ იასში (თანამედროვე რუმინეთი) დაიდო, დაადასტურა ყუბანისა და ყირიმის რუსეთის იმპერიისკენ გადასვლა. მოგვარდა საქართველოს საკითხიც: თურქებმა უარი თქვეს პრეტენზიებსა და მტრულ ქმედებებზე ჩვენი ქვეყნის მიმართ.

ბევრ რამეში სწორედ ამ სამხედრო კამპანიის შედეგებმა მისცა საქართველოს მაცხოვრებლებს საშუალება, შეენარჩუნებინათ ქრისტიანული რწმენა და საკუთარი ეროვნული იდენტობა რუსეთის მფარველობის ქვეშ და არ გამხდარიყვნენ თურქი სულთანის ვასალები.