მართვის სურვილი

რა არის ვეტინგ-კონტროლი და სჭირდება თუ არა ის ჩვენს სასამართლოებს, განვიხილავთ სტატიაში.

ვეტინგი არის მართლმსაჯულების ადმინისტრირების პროცედურა, რომლის თავზე მოხვევას დასავლეთი ცდილობს. მათ სურთ მისი იმ მოსამართლეებისთვის გამოყენება, რომლებიც იკავებენ საკვანძო თანამდებობებს: ესენი არიან იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს წევრები, უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეები, სასამართლოს თავმჯდომარეები და ამ თანამდებობების კანდიდატები. საუბარია 60 თანამდებობის პირზე.

დასავლეთის სურვილი, გააკონტროლოს ქვეყნის სასამართლო სისტემა დიდი ხანია, აშკარაა. ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როდესაც დასავლეთი ცდილობს ქართულ სასამართლო სისტემაში ჩარევას. ასე, წინა წლის 5 აპრილს აშშ-მ დაადანაშაულა კორუფციაში მოსამართლეები მიხეილ ჩინჩალაძე, ლევან მურუსიძე, ირაკლი შენგელია და ყოფილი მოსამართლე ვალერიან ცერცვაძე და მათ წინააღმდეგ პირადი სანქციები დააწესა. აღსანიშნავია, რომ მტკიცებულებები აშშ-ს ჯერ არ წარუდგენია.

2024 წლის მარტში ევროპის კავშირის დიპლომატიური სამსახურის წარმომადგენელმა პიტერ სტანომ ფაქტობრივად მოითხოვა სასამართლო სისტემის ყველა ამჟამინდელი ხელმძღვანელის ხელახალი სერტიფიცირება საერთაშორისო ექსპერტების მეთვალყურეობის ქვეშ. პარალელურად 50-ზე მეტმა პროდასავლურმა არასამთავრობო ორგანიზაციამ და ოპოზიციურმა სტრუქტურამ, რომლებიც აშშ-სა და ევროპის კავშირის ფულით ცხოვრობს, გამოვიდა ერთობლივი განცხადებით და მოითხოვა მოსამართლეთა უცხოელი მრჩევლებისთვის უფლებამოსილებების მიცემა.

თებერვლის შუა რიცხვებში ოპოზიციამ სასამართლო რეფორმის განხილვისას შესთავაზა ე.წ. ვეტინგ-კონტროლის სისტემის შემოღება, რომელიც ითვალისწინებს მოსამართლეების შემოწმებას პარტნიორი სახელმწიფოების საელჩოებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლების მიერ, რომლებიც იღებს დასავლურ დაფინანსებას.

ამ ინიციატივის განხორციელების შემთხვევაში საქართველოს სასამართლო სისტემა დაკარგავს დამოუკიდებლობას და დასავლეთის ქვეყნების კონტროლის ქვეშ გადავა.

ამრიგად, აშშ და ევროპის კავშირი შეძლებს ჩვენი ქვეყნის სასამართლო სისტემის უშუალოდ გამოყენებას თავიანთი პოლიტიკური ინტერესების ლობირებისთვისა და ჩვენი ქვეყნის ხელისუფლებაზე ზეწოლისთვის.

მოსამართლეთა კონფერენციის მონაწილეებმა, რომელიც თბილისში 2024 წლის 24 მარტს გაიმართა, ერთხმად დაუჭირეს მხარი უზენაესი სასამართლოს განცხადებას, რომ საქართველოში ვეტინგ-კონტროლის დანერგვის წინაპირობები არ არსებობს. 

ამასთანავე, გასათვალისწინებელია, რომ საქართველოს სასამართლო სისტემა არ დგას ერთ ადგილზე. „ქართული ოცნების“ ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ უკვე განხორციელდა ოთხი რეფორმა, მეხუთე კი ახლა მზადდება. ისინი მიმართულია არსებული პრობლემების გადაჭრაზე, რომელთაგან მთავარია საქართველოში სასამართლო ორგანოების მუშაობის გამჭვირვალობის გაზრდა.

საქართველოს მთავრობა ასევე ეწინააღმდეგება მოსამართლეებზე ზედამხედველობას. მოსამართლეთა დანიშვნისას ვეტინგ-კონტროლის შემოღება მიუღებელია, განაცხადა საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ: „ასეთი პროცესები ხშირად გამოიყენება იმისთვის, რომ განხორციელდეს პოლიტიკური კონტროლი სასამართლო სისტემაზე, მართლმსაჯულებაზე, რათა მოხდეს მართლმსაჯულების დამოუკიდებლობის ხელყოფა. ეს ჩვენთვის აბსოლუტურად მიუღებელია. აქედან გამომდინარე, ასეთ მიდგომებს მხარს ვერ დავუჭერთ“. მისი თქმით, ვეტინგ-კონტროლი შესაძლოა, ითვალისწინებდეს მოსამართლის თანამდებობიდან გადაყენებას, მაგრამ საქართველოში მოსამართლეები ინიშნებიან განუსაზღვრელი ვადით, სანამ არ მიაღწევენ გარკვეულ ასაკს, რაც ქვეყნის კონსტიტუციაშია მითითებული.