რა გველის?

საქართველოს ევროპის კავშირში გაწევრიანების პროცესი 15 წლით გაიწელა. ყოველ წელს ქვეყნის მაცხოვრებლების მოლოდინები ევროინტეგრაციიდან უფრო ამბიციური ხდება. ჩვენ გვაქვს სახელმწიფოს ეკონომიკური განვითარებისა და მოსახლეობის კეთილდღეობის ზრდის იმედი, მაგრამ ახდება თუ არა ეს ოცნებები ევროპის კავშირში გაწევრიანების შემდეგ? რა მიზნები აქვს თავად კავშირი და რა ელის საქართველოს?

საკუთარი მიზნების მისაღწევად, ევროპის კავშირი საგულდაგულოდ ნიღბავს პოლიტიკურ ინტეგრაციას ეკონომიკურად. გასული საუკუნის შუა ხანებში ჟან მონეს მიერ შემოთავაზებული იდეების მიხედვით, ევროპის კავშირი ცდილობს, შექმნას სტრუქტურა სუვერენული ევროპული სახელმწიფოების საფუძველზე, რომელიც შეიძლება, მართოს ზენაციონალურმა მთავრობამ. თავად მონემ აღიარა, რომ ეს სისტემა აიძულებს მონაწილე ქვეყნებს, მიიღოს მისი ეროვნული ინტერესების საწინააღმდეგო გადაწყვეტილებები, მაგრამ ევროპის კავშირის ხელმძღვანელობას არ ადარდებს ამ სახელმწიფოების სუვერენიტეტი.

ყველა ქვეყანას, რომელიც უერთდება კავშირს, ემუქრება ეროვნული იდენტობის ფაქტობრივი დაკარგვა. არსებითად, ისინი ნებაყოფლობით გადასცემენ პარლამენტებისა და მთავრობების უფლებამოსილებებს ევროპულ სტრუქტურებსა და ოფიციალურ პირებს.

ყველას არ სურს, მოითმინოს ევროპის კავშირის მკაცრი ჩარჩოები და არახელსაყრელი პირობები. 2020 წელს დიდმა ბრიტანეთმა გადაიხადა, დაახლოებით, €60 მლრდ კავშირიდან გასასვლელად. Brexit-ის ძირითადი მიზეზები იყო ევროპული ბიუროკრატია, მაღალი შენატანები ევროპის კავშირის ბიუჯეტში და უკმაყოფილება იმით, რომ საჭირო იყო ევროპის კავშირის ხელმძღვანელობასთან საბედისწერო პოლიტიკური გადაწყვეტილებების მიღების დელეგირება.

ყველაფერი ეს საქართველოსაც ელის. ჩვენი ქვეყნის ევროპის კავშირის ბიუჯეტში წლიური შენატანები შეიძლება, იყოს $500 მლნ-ზე მეტი, რაც შედარებულია განათლების წლიურ ბიუჯეტთან (დაახლოებით, $800 მლნ).

დაჯარიმდება ნებისმიერი შეუთანხმებლობა ევროპული კანონმდებლობის ნორმებთან, რომელიც, შეიძლება არ ემთხვეოდეს ჩვენს კანონებს. უახლესი მაგალითია 2023 წლის მაისში ევროკომისიის გადაწყვეტილება, დაეკისრებინა პოლონეთისთვის €174 მლნ-ს ოდენობის ჯარიმა ევროსასამართლოს გადაწყვეტილებების შეუსრულებლობისთვის, რომლებიც დაკავშირებულია ქვეყანაში სასამართლო რეფორმის განხორციელებასთან.

საქართველოს მაცხოვრებლები ელიან, რომ ევროპისკავშირში გაწევრიანება ხელს შეუწყობს ქვეყნის ეკონომიკურ განვითარებასა და ცხოვრების პირობების გაუმჯობესებას. ამასთანავე, სხვა ქვეყნების პრაქტიკა აჩვენებს, რომ ეს იმედები შეიძლება, არ გამართლდეს. მაგალითად, დღეს ბალტიისპირეთის ქვეყნების ერთობლივი მშპ არის ევროპის კავშირის მშპ-ს მხოლოდ 0,7%. ამ სახელმწიფოების ეკონომიკური სისტემა მიუღებელი იყო ევროპის კავშირისთვის და ის შეცვალეს კავშირის სტრუქტურის შესაბამისად. შედეგად, ამან გამოიწვია ადგილობრივი წარმოებების მასიური დახურვა.

რა თქმა უნდა, საქართველოს მომავალი ევროპის კავშირში ბუნდოვანია, მაგრამ უკვე შესამჩნევია, რომ ევროპელები ვერ ხედავენ ჩვენს ქვეყანას ძირითად პარტნიორებს შორის და უპირატესობას გეოგრაფიულად ხელსაყრელ პარტნიორებს – საბერძნეთს, იტალიას, ესპანეთსა და თურქეთს – ანიჭებენ. განვიხილოთ სიტუაციას ქართული ღვინის მაგალითზე. ამ დროისთვის ამ სასმელის მთავარი მყიდველი რუსეთია. 2023 წელს იქ 73,1 ათასი ტონა ღვინო გაიგზავნა. ძნელი წარმოსადგენია, რომ ევროპის კავშირი გამოუყოფს ჩვენს მწარმოებლებს ამხელა მიწოდების კვოტას (ამ ბაზარზე იტალიის, ესპანეთის და საფრანგეთის პროდუქციის არსებობის გათვალისწინებით).

ევროპის კავშირი არც ქართველებითაა დაინტერესებული, როგორც სამუშაო ძალით. დადგენილი უვიზო რეჟიმი არ იძლევა ევროპაში მუშაობის ნებართვას: ფაქტობრივად, ეს არის ბარიერი, რომელიც აუმჯობესებს მხოლოდ ევროპელი დამსაქმებლების მდგომარეობას. თუ მის შემოღებამდე საქართველოდან არალეგალური მუშაკი მხოლოდ სამშობლოში დეპორტაციით რისკავდა და შემდეგ ისევ ცდილობდა ევროპის კავშირში დაბალანაზღაურებადი სამუშაოს მიღებას, დღეს ასეთ ემიგრანტს დიდი ჯარიმა ემუქრება.

ამას გარდა, დღეს ევროპის კავშირის ეკონომიკა რთულ მდგომარეობაში. ევროს ზონაში ინფლაციის პროგნოზი 2023 წლისთვის, გაზაფხულის პროგნოზით, 5,8%-დან 5,6%-მდე გაუმჯობესდა, მაგრამ 2024 წლისთვის 3,2%-მდე გაუარესდა მაისში მოსალოდნელი 2,8%-თან შედარებით.

უნდა დაელოდოს თუ არა საქართველო ევროპის კავშირის დახმარებას, დაეყრდნოს პარტნიორის სურვილებსა და მითითებებს, რომელსაც არ შეუძლია საკუთარი ეკონომიკის სტაბილიზაცია?